عملیات نگهداری و تعمیرات چیست؟

عملیات نگهداری و تعمیرات ، مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی هستند که در یک چرخه کامل نگهداری و تعمیرات اجرا می‌شوند. این مجموعه را به نوعی می‌توان هسته اصلی سیستم مدیریت نگهداری و تعمیرات در نظر گرفت. در این نوشته تلاش می‌کنیم به صورت خلاصه این فعالیت‌ها را شرح دهیم، در آینده به توضیح هر یک از موارد مطرح شده در این نوشته خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.

نگهداری و تعمیرات چیست؟ و برای چه منظور انجام می‌شود؟

فرایند نگهداری و تعمیرات تجهیزات فیزیکی تمامی فعالیت‌هایی را در بر می‌گیرد که:

• یک تجهیز را در شرایط مشخصی نگهدارد.
• یک تجهیز را به شرایط مشخصی برگرداند.

ظرفیت تولید یک سیستم تولیدی و یا شرایط مطلوب آن، درست پس از خریداری آن رو به زوال و نابودی می‌رود. علاوه بر روند خرابی نرمال، ممکن است خرابی‌های دیگری هم رخ بدهد، خرابی‌هایی که ممکن است ناشی از خطاهای استفاده و یا بهره‌برداری بیش از حد ظرفیت طراحی شده آن باشد. زمان خاموشی تجهیز، مشکلات کیفیتی، از دست دادن سرعت تولید، خطرات ایمنی و آلودگی‌های محیط‌زیستی، می‌تواند از نتایج خرابی باشد. برای آنکه یک کمپانی از روند تولیدش با یک هزینه بهینه مطمئن باشد، مدیریت نگهداری و تعمیرات باید اهداف و استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات را به دقت در برنامه خود قرار دهد [1].

یک نگهداری و تعمیرات خوب، بر این فرض استوار است که نباید اهداف و استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات را به صورت ایزوله تجویز کرد، اما باید از فاکتورهایی همچون سیاست‌های کمپانی، سیاست‌های تولید، و سایر تقاضاها و محدودیت‎های کمپانی مشتق شود [1].

اهداف نگهداری و تعمیرات چگونه تعیین شود؟

اهداف نگهداری و تعمیرات بر اساس نیل به هدف‌های تولید در بالاترین سطح دسترسی در بهترین کیفیت مورد نیاز و با در نظر گرفتن محدودیت‌های شرایط سیستم و ایمنی تعیین می‌شود. علاوه بر این، منابع نگهداری و تعمیرات به نحوی استفاده می‌شود تا این اطمینان حاصل شود که تمامی تجهیزات در بهترین شرایط خود قرار دارند، کارخانه به اهدافی که برایش طراحی شده است می‌رسد، استانداردهای ایمنی رعایت می‌شوند و در نهایت انرژی و مواد اولیه در بهینه‌ترین حالت مصرف می‌شوند [1].

برخی از فاکتورهای مهمی که بر اهداف نگهداری و تعمیرات تاثیر می‌گذارد به شرح زیر است:

• اطمینان از اینکه عملیات کارخانه به درستی انجام می‌شود، همچون کیفیت تولیدات، قابلیت اطمینان و در دسترس بودن
• اطمینان از اینکه کارخانه به چرخه حیات خود دست یابد.
• اطمینان از اینکه ایمنی محیطی کارخانه برقرار باشد.
• اطمینان از اینکه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات در سطح اثربخشی قرار دارد.
• اطمینان از اینکه استفاده از منابع (انرژی و مواد خام) به صورت کارا می‌باشد.

اهداف نگهداری و تعمیرات یک شرکت یا کارخانه، تاثیر مشهودی بر شاخصه‌های ویژه عملکردی که برای اندازه‌گیری موفقیت به کار می‌روند، دارند. به عبارتی اگر عملیات نگهداری و تعمیرات به درستی انجام شود، کارخانه در مسیری که برایش تعریف شده است به خوبی حرکت خواهد کرد.

گام‌های بعدی پس از تعیین اهداف نگهداری و تعمیرات

زمانی که اهداف نگهداری و تعمیرات مشخص شد، گام بعدی فرموله کردن استراتژی، و پس از آن تهیه برنامه اجرای نگهداری و تعمیرات است: چه نوع از نگهداری و تعمیرات مورد نیاز است؟ چه کسی باید وظایف نگهداری و تعمیرات را انجام دهد؟ چه زمانی انجام شود؟ و هر چند وقت یک بار انجام خواهد شد؟

به صورت عمومی، تصمیم‌سازی نگهداری و تعمیرات را می‌توان به صورت گسترده بدین صورت تشریح کرد: اجرای نگهداری و تعمیرات (وظایف ابتدایی)، سیاست‌های نگهداری و تعمیرات، و مفاهیم نگهداری و تعمیرات.

سیاست‌های نگهداری و تعمیرات قواعد و یا مجموعه‌ای از قواعد هستند که نقطه آغازین انواع مختلف نگهداری و تعمیرات را شرح می‌دهند. نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شکست (Failure-Based Maintenance)، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر زمان یا استفاده (Used-Based Maintenance or Time-Based Maintenance)، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر موقعیت (Condition-Based Maintenance) نمونه‌هایی از این سیاست‌ها می‌باشند [1].

پس از آنکه اهداف و استراتژی نگهداری و تعمیرات مشخص شد، موفقیت عملیات نگهداری و تعمیرات به مدیریت آن بستگی دارد. چرخه مدیریت نگهداری و تعمیرات بر اساس آنچه که کمپبل (Campbell) در سال 1995 ترسیم کرده است متشکل از شناسایی کار، برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، اجرا می‌باشد. کارهای نگهداری و تعمیرات توسط فعالیت‌های پیشگیرانه و پیشگویانه و یا عیب‌یابی انجام می‌شود که همه این فعالیت‌ها تحت عنوان نگهداری و تعمیرات کنشگرایانه شناخته می‌شوند [1].

در قلب عملیات نگهداری و تعمیرات، برنامه‌ریزی و زمان‌بندی قرار دارد، که بر اساس آن مشخص می‌شود چه چیزی در چه زمانی انجام شود [1].

برای آنکه چرخه کار به درستی کامل شود، اجرای درست وظایف نگهداری و تعمیرات حیاتی است. این کار شرایط و عملکرد مورد نیاز تجهیزات را گارانتی می‌کند [1].

به طور خلاصه، عملیات نگهداری و تعمیرات، یک ارتباط استراتژیک بین برنامه نگهداری و تعمیرات و هدف و هسته اصلی یک شرکت ایجاد می‌کند. این موضوع، مدیریت را در امر برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی یک برنامه نگهداری و تعمیرات همسو با سرمایه‌گذاری و عملیات و برنامه در دسترس یاری می‌کند [1].

همچنین این موضوع نیازمند یک ساختار و یا یک سیستم حرفه‌ای است که بتواند اثربخشی هزینه را مدیریت کند. هدف اصلی عملیات نگهداری و تعمیرات این است که مطمئن شویم تجهیزات به خوبی در مسیر اهداف کسب و کار به فعالیت خود ادامه می‌دهند. همچنین نگهداری و تعمیرات این اطمینان را می‌دهد که از تجهیزات به خوبی مراقبت شود [1].

هدف برنامه‌ریزی این است که مطمئن شویم اهداف کوتاه مدت و بلند مدت به صورت اثربخش و کارا به دست می‌آیند. برنامه‌ریزی باید در سطح استراتژیک به نحوی انجام شود که مطمئن باشیم نگهداری و تعمیرات پشتیبان و همسو با سرمایه‌گذاری و نگهداری تجهیزات است [1].

شرکت نرم افزاری اشا تولید کننده نرم افزار نگهداری و تعمیرات آماده ارائه به صنایع و کارخانجات است.

منبع:

D. Galar, P. Sandborn and U. Kumar, Maintenance Costs and Life Cycle Cost Analysis, CRC Press, 2017