برنامه ریزی تولید چیست؟ چگونه جریان کار و تولید را مدیریت کنیم؟

در عمل، برنامه ریزی تولید بخشی از یک جریان پیچیده اطلاعات و تصمیم گیری است که برنامه ریزی و کنترل عملیات تولید را شکل می دهد. رقابت جهانی و تغییر سریع نیازهای مشتری اهمیت برنامه ریزی تولید را به شکل فزاینده ای در محیط های ساخت و تولید امروزی افزایش می دهد. و هیچ صنعتی از این مساله مستثنا نیست.

زمان بندی تولید (Production Scheduling) را می توان به عنوان برنامه ریزی نیازهای فردی مشتری و کنترل جریان آنها از طریق فرایند تولید تعریف کرد که به وسیله منابع مورد نیاز و محدودیت های ظرفیت تعیین می شود.

تبدیل واقعیت به نظریه

یک برنامه تولید پایدار لازم است تا تعیین کند که آیا ارسال سفارش ها در تاریخ تعیین شده صورت می‌گیرد یا خیر و باید بتواند مدت از کار افتادگی قابل پیش بینی را برای برنامه نگهداری و تعمیرات مشخص کند. یک برنامه تولید مناسب به تولید و سایر پرسنل توضیح روشنی از آنچه که انتظار می رود اتفاق بیافتد ارائه می‌کند تا مدیران و سرپرستان بتوانند بهره وری و عملکرد را به درستی بسنجند.

مزایای دیگر برنامه ریزی تولید شامل به حداقل رساندن کار یا کالای در جریان ساخت (Work In Process) موجودی، زمان تنظیم و زمان کلی تولید و حداکثر نمودن پرسنل تولید و ماشین آلات است. یک برنامه تولید خوب می تواند تعارض منابع را شناسایی و زمان آزاد مشاغل در بخش تولید را کنترل کند و از خرید کلیه مواد خام مورد نیاز و تحویل به موقع آنان اطمینان حاصل نماید. به علاوه هماهنگی بیشتر بهره وری کلی را افزایش داده و هزینه تولید را به حداقل می رساند.

تعدادی تحقیق بر روی برنامه ریزی سنتی انجام شده است تا برنامه ریزی تولید را طی سالیان بهبود ببخشد. علاوه بر این مدل های برنامه ریزی سنتی مبتنی بر تکنیک های تحقیق در عملیات که شرایط ایده آل را در نظر می گیرند، کافی نیستند. در واقعیت سیستم های تولید واقعی سرشار از عدم اطمینان هستند. پارامترهای برنامه ریزی نادرست در پردازش زمان و تاریخ تحویل و همچنین محدودیت منابع و ماهیت خاص کسب و کار، ما را به سمت و سوی دیگری می برد. از آنجایی که محیط واقعی کسب و کار داخلی و خارجی روز به روز و حتی ساعت به ساعت به شکل چشمگیری در حال تغییر است، نیاز پاسخ به شرایط غیرمنتظره و اصلاح برنامه های تولید به شدت احساس می شود. در اینجا انعطاف پذیری اهمیت پیدا می کند و ساده نگاه داشتن برنامه ریزی آن را قابل مدیریت می کند. اشتباه نکنید برنامه ریزی تولید سریع و واکنشگرا نه تنها کلید مدیریت زنجیره تامین است بلکه منطقی است که تراکنش های B2B را از طریق ارتباط مستقیم برنامه های مشتریان و تامین کنندگان با یکدیگر میسر می سازد.

سیستم برنامه ریزی تولید و ارتباط آن با سایر سیستم ها

در ادامه به برخی از تصمیمات اساسی که با استفاده از سیستم برنامه ریزی تولید آسان تر اتخاذ می شود، می پردازیم:

· شناسایی فعالیت‌های مورد نیاز تولید

· اولویت بندی فعالیت‌هایی که نیازمند منابع هستند

· اختصاص منابع (افراد، تجهیزات)

· منصوب کردن منابع انسانی از فعالیتی به فعالیتی دیگر (مشاغل مشابه)

· تعیین زمانی که فعالیت‌ها باید شروع شوند (تا به ضرب العجل تعیین شده برسند)

· متوقف نمودن فعالیت‌هایی که نباید ادامه یابند (سفارشات عجله ای)

برنامه ریزی تولید با تخصیص منابع و تعیین ترتیب امور لازم برای تولید محصولات یا خدمات خاص سر و کار دارد. سیستم برنامه ریزی تولید (Production-Scheduling System) یک سیستم کنترلی است که میان دو سیستم بزرگتر و پیچیده‌تر به نام‌های سیستم اجرای تولید (Manufacturing Execution System) و سیستم مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management System) است. سیستم برنامه ریزی تولید فراتر از یک فرایند تولید برنامه بوده و به شکل دستی یا خودکار است. این سیستم باید با تمام دپارتمان ها ارتباط برقرار کند و اطلاعاتی ارائه کند که هر مدیری برای سایر امور برنامه ریزی و نظارتی به آن نیاز دارد. توجه کنید که فقط پس از اینکه برنامه آماده شد عملیات تولید و فرایندها را آغاز نمایید.

همانطور که گفته شد، سیستم برنامه ریزی تولید می‌بایست با سایر بخش‌ها دپارتمان‌ها در ارتباط باشد. این سیستم باید به خوبی از میزان موجودی مواد اولیه در انبارها آگاه باشد. باید بداند که چه سفارش‌هایی در راه است و تا چه تاریخی به انبارها می‌رسد. همچنین باید از میزان فروش در ماه‌ها و فصل‌های مختلف به خوبی آگاه باشد تا بتواند میزان تولید را مطابق با پیش‌بینی تقاضا هماهنگ کند. بنابراین باید ارتباط آن با زیرسیستم‌های دیگری همچون انبار، خرید و فروش برقرار باشد. که مجموعه این زیرسیستم‌ها در کنار هم را می‌توان سیستم زنجیره تامین نامید.

برنامه ریزی و کنترل ضعیف تولید فاجعه به بار می آورد. در این صورت کارگران نمی دانند چه بکنند و کارآیی بخش تولید کاهش میابد. یا محصولی بیش از حد تقاضا، تولید می‌شود که در این صورت حجم زیادی از فضای انبارهای محصول، و همچنین موجودی مواد اولیه تولید مصرف می‌شود و این به معنای کاهش نقدینگی تولید و افزایش هزینه نگهداری خواهد بود.

سفارش مشتریان به موقع تحویل داده نمی شود و این یعنی یک مشکل بزرگ در پیش خواهد بود. برنامه ریزی تولید اگر به اندازه سایر بخش های چرخه تولید مهم نباشد، کم اهمیت تر نیست و اگر به درستی مدیریت نشود می تواند به بدترین کابوس هر شخص تبدیل شود.

مثل یک حرفه ای رفتار کنید

کارکنان برای هر سیستم برنامه ریزی تولید حیاتی هستند. وارسی روزانه یا هفتگی تولید به وسیله ناظران دپارتمان های مختلف باعث می شود که همه در یک خط فکری باقی بمانند. چک کردن و متوازن نمودن سیستم های قابل مشاهده، از آنجایی که همه یکدیگر را چک می کنند، طبیعی است مثل محصولات معیوب یا ناتمام و یا محصولاتی که سفارش داده نشده اند. برنامه ریزی تولید به همه ما کمک می کند تا محدودیت ها و ظرفیت ها را بشناسیم و تصویر درستی از واقعیت داشته باشیم.

همانطور که می بینید برنامه ریزی تولید بخشی از یک جریان اطلاعات پیچیده و فرایند تصمیم گیری است. برنامه ریزی تولید یک مشکل جداگانه که نیاز به حل دارد، نیست. از آنجایی که تولید یک عمل منفرد و مجزا نیست، متغیرهای فراوانی بر روی آن تاثیر می گذارند. از سیستم برنامه ریزی انتظار می رود که شامل کلیه محدودیت های مرتبط با فرایند تولید باشد و پیش بینی های لازم برای یک محیط متغیر را بکند و در نتیجه بتواند رویدادهای غیرقابل پیش بینی و دیده نشده را حل کند.